yasemin dalkılıç’la dünyanın inanılmaz dalışları

ÖNSÖZ YAZISI

Hız ve kontrol hissinin ön planda, manzaranın arka planda kaldığı araba yarışı gibi diğer tutkularımın aksine dalış tamamen ne gördüğümüz ile ilgilidir. Suyun ortasında uzaydaymışçasına yerçekimsiz bir şekilde askıda durmak büyüleyici bir histir. Fakat dalgıçlar sualtına yeryüzünden tamamen farklı o dünyayı tanımak için dalarlar. Akıntıda salınan mercan resifleri, imkansız açılarla büyüyen süngerler, güneş her vurduğunda renklerin bir gökkuşağına dönüşmesi, sualtında sonsuz sayılı şeridi olan görünmez bir otoyol varmış gibi hiçbir şeye dokunmadan yüzen milyonlarca balık türü olağandışı bir manzara sunar. Renklilik açısından biraz daha mütevazi ama berrak suyu, müthiş kaya yapıları ve büyüleyici dolu Akdeniz’de de saatlerce hayranlıkla manzarayı izleyebilirim. Sualtı dünyamızın milyarlarca yıl önce nasıl gözükmüş olabileceğinin fikrini verir sanki, her an binebildiğimiz bir zaman makinası gibi. Ama gerçekten öyle mi?
Bir Dünya Şampiyonu serbest dalıcı olduğumda, 15 sene önce epeyce seyahat etmeye başladım, göreceğim yeni yerler ile ilgili heyecan içindeydim. Nihayet hep dergilerde, belgesellerde tanıdığım Karayip Denizi, Kızıldeniz, Güney Pasifik, Hint Okyanusu gibi yerleri tanıyabilecektim. Fakat antrenman ve derin dalışlar için seyahat ettiğim her yerde yoğun ve çok düzenli bir program takip etmek zorundaydım, antrenman dalışlarımın arasındaki dinlenmeler bile antrenmanlarım kadar önemliydi dolayısıyla bu yerleri keşfedecek pek zamanım ve özgürlüğüm yoktu. Bu, sevgili antrenörümün şart gördüğü antrenman sisteminin parçasıydı, bundan pek memnun olmasam da bu katı kuralların olağanüstü fiziksel özelliklere sahip olmamama rağmen 8 tane dünya rekoru kırabilmemi sağladığını biliyordum. En azından Rudi de beni yalnız bırakmamak adına aynı rejimi takip ediyordu. Fakat yaptığım çok kısa dalışlarda olağanüstü sualtı sahnelerine şahit oldum ve daha fazlasını görebilmeyi dört gözle bekliyordum. Yarışma tipi dalış günlerimin sonuna vardığımda nihayet dünyayı istediğim gibi gezmekte, istediğim kadar dalmakta özgürdüm. Yarıştığım uzun yılların sonunda Rudi’yle bu yerlerde tekrar dalmak üzere harika planlar yaptık fakat bizi ne kadar tatsız bir sürprizin beklediğini bilmiyorduk.
Tabii ki gezegenimizin karşı karşıya kaldığı ekolojik tehlikeyi farkındaydık. Hepimiz bununla ilgili pek çok fotoğraf, rapor, belgesel gördük, büyük şehirlerdeki kirlenen havaya maruz kaldık ve kötüye giden doğamızı yavaş yavaş kabullendik. Fakat daima insanoğlunun bu sorumsuz davranışının sualtını da yok etmesine sebep olmasının çok daha zor olduğuna inandım. Sonuçta denizler gezegenimizin 4’te 3’ünü kaplıyor ve sonsuz derinliğe ve kendini yenileme gücüne sahip. Böyle bir büyüklüğe ne kadar zarar verebilirdik ki? İlk dalışımı yaptığım anda tahmin edebileceğimden çok çok daha fazla zarar verdiğimizi gördüm.
Denizler ölüyor.
İlk bu muhteşem yerlerde daldığımdan bu yana 15 sene gibi gayet kısa bir süre geçti fakat değişim inanılmaz. Binlerce balık olan yerlerde neredeyse hiç balık yok şimdi, koca mercan oluşumları olan yerlerde şimdi harabeler var sadece, renk olan yerlerde şimdi sadece gri var. Dünyanın çeşitli uzak yerlerine saatlerce uçuşlarla vardıktan sonra inanılmaz bir yaşama şahit olmayı beklerken çoğunlukla bir hiç ile karşılaştık. Daha fazla detaya girmek istemiyorum çünkü bu detayları zaten belgeselimizde izleyeceksiniz fakat kısaca son 30 yılda dünyanın mercan resiflerinin %50’si ve bununla balık nüfusunun da yarısı kayboldu. Bu hızda devam edersek önümüzdeki 30 yıl içinde resiflerin %90’ını ve balık stoklarının %70’ini kaybetmiş olacağız ve size garanti ediyorum denizlerde hayat olmadan yeryüzünde hayat da olamaz, çok basit bir gerçek bu.
Kızımız Lara doğduğunda Rudi ile bir belgesel dizisi çekip sonsuza dek kaybolmadan bazı sualtı harikalarını filme almaya karar verdik. Ardından Cantek yönetim kurulu başkanı Hakan Karaca ile tanıştık, Nasuh Mahruki ile yaptığı Everest tırmanışı sponsorluk çalışmasından sonra bir rekor denememe sponsor olmak istediğini söyledi. Fakat yarışma kariyerime artık bir son vermeye karar vermiştim fakat daha sonra bu belgesel fikrini sunduk. Belgeseller şu dönemde pazarlaması zor programlar, insanlar yarışma programlarını, “reality show” tipi programları tercih ediyor. Çoğu kişinin de doğa umurunda değil, bu nedenle dünyamız hızla kötüye gidiyor. Hele çevre temalı belgeselleri pazarlamak daha da zor, kimse içinde yaşadığımız çirkin gerçeği izlemek istemiyor, sanki buna gözünü yummak sorunun yok olmasını sağlayacakmış gibi. Bu nedenle Hakan Karaca ve Cantek firmasının bu projeye desteği çok önemli, değerli ve alkışa laiktir. Cantek, ürettiği enerji kullanımını defalarca düşüren çok yenilikçi soğuk hava depoları ile çevreye verdiğimiz zararı defalarca azaltmak üzerinde çalışıyor. Çalışma ilkeleri olan “Enerjini Doğru Kullan” sloganı hem serbest dalış sporunun özeti, hem de bu belgeselin temasını yansıtmakta. Türkiye’de ve dünyada daha çok böyle insana ve şirkete ihtiyacımız var. Onlarla çalışmış olmaktan gurur duyuyor, bu proje için daha iyi bir ortak düşünemiyorum.
Belgeselin bölümlerini en önemli olduğunu düşündüğümüz kitlenin ilgisini çekecek şekilde yapmaya çalıştık, gençler ve çocuklar. Hala doğal şeylere hayranlık duyuyorlar ve bir değişim yapacak merak ve hevese sahipler. Tabii ki yetişkinleri de belgeseli izlemeye, bu kitabı okumaya davet ediyoruz ve içlerindeki çocuğu canlandırmayı umuyoruz. Yani bir yandan durumun ne kadar ciddi olduğunu, bir yandan sualtı dünyasının hala ne kadar güzel olduğunu göstermek istedik, bununla okuyucu ve izleyicilerimize hala bir ümit olduğunu göstermek istiyoruz. Fakat hızla harekete geçmeliyiz. Harekete geçmek derken, olumlu bir sonuç doğuracak en ufak hareketten başlayarak her an doğru şeyi yapmaktan bahsediyoruz. Biri demişti ki, bir an için dünyada yaşayan, yere çöp atmak üzere olan her insan elindeki çöpü çöp kutusuna atarsa bir saniyede dünyada 80 ton atığı elimine edebiliriz. Çok yakın bir zamanda Bozburun yarımadasında harika bir mavi yolculuğa çıktım ve pek çok teknenin Deniz Temiz bayrağı taşırken bir yandan denize çöp attığına şahit oldum. Değişim sadece devlet ve kuruluşlardan bekleyeceğimiz bir şey değil, bizim elimizde ve hepimiz bir olup bu konuda bir şeyler yapmalıyız. Bu nedenle her bölümün sonuna şu cümleyi ekledik:
“Dünyamızın karşı karşıya olduğu en büyük tehlike başkasının kurtaracağına inanmaktır”.
Gelin hep beraber enerjimizi doğru kullanalım.
YASEMİN DALKILIÇ