Yaz ayları geldiğinde…
Yurtiçi ya da yurtdışında tatile çıkmayı düşünenlerin aklından Antalya seçeneği eksik olmaz. Kimi Belek-Alanya hattının meraklısıdır. Kimi Kemer-Kaş taraftarını sever. Antalya sahilleri ‘deniz kum güneş’ sevdalılarına sayısız tatil mekanları sunmaktadır.
Bu arada geçen turizm sezonunun faciaya dönüştüğünü ve içinde bulunduğumuz sezonun da ahım şahım geçmediğini vurgulayarak, denizle bağlantısı olmayan Isparta’yla ilgili yazımıza dönelim. Keçiborlu ilçesinin lavanta kokulu Kuyucak Köyü de alternatif turizm arayışlarına ilham versin.
“Bir taş attım havaya, geldi düştü araya,
On beş kızı kandırdım, bir şişe lavantaya oy…”
Her yıl milyonlarca ziyaretçinin akın ettiği, Fransa’nın Provence bölgesini anımsatan Kuyucak Vadisi’nde, haziran ayının sonlarında lavanta tomurcukları morarmaya başlar. Temmuz boyunca patlayan çiçeklerden yayılan lavanta kokuları vadinin havasını değiştirir. Bir panoramik manzaraya dönüşen lavanta tarlalarının büyüsüne kapılmamak olanaksızdır. Lavanta çiçeklerinin hasat zamanı ise temmuz sonu ile ağustos ayının başlarına denk gelir.
İlk hasat döneminde testereyle biçilen lavanta dalları, güneş görmeyen duvarlara demetler halinde asılarak ya da zemine serilerek kurutulur. Bir kilogram civarında kuru lavanta çiçeği için beş kilogram taze saplı lavanta demeti kurutulmaktadır. Bir hafta sonra kuruyan lavanta demetleri dövülür, elekten geçirilir ve kendine has rengi, keskin kokusuyla, kurutulmuş lavanta çiçekleri elde edilir. Geç hasadı yapılan lavanta dalları ise biçilir biçilmez damıtma tesislerine gönderilir. Bir kilogram lavanta yağının karşılığında 50 ile 75 kilogram arası taze lavanta çiçeğinin damıtılma işleminden geçirilmesi gerekmektedir.
Hem kuru çiçeği hem de yağı para kazandıran lavanta köklerinin 15-20 yıl boyunca hasadı yapılabiliyor. Sulak olmayan eğimli arazilerde sorunsuzca yeşeren lavantanın budanmasına ya da gübrelenmesine gerek yok. Bu çiçek köklerini işlemesi kolay olduğu kadar üretim maliyeti oldukça düşük.
Tek kurumsal kimlikli oluşum olarak Kuyucak Köyü’nde karşımıza çıkan ‘Lavanta Kokulu Köy Kadın Girişimciler Kooperatifi’ ise T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) ve Anadolu Efes ortaklığıyla yürütülen ‘Gelecek Turizmde’ projesi kapsamında ortaya çıkmış. Göç ve kalkınma problemlerinin çözülmesine katkıda bulunması, alternatif gelir ve iş kaynaklarını oluşturması, Türkiye’deki lavantanın %93’ü üreten yörenin markalaşması amacını taşıyor.
Kırsal turizm hedefini de kapsayan sosyal ve ekonomik proje, lavanta üretimini gerçekleştiren kadınların çeşitli eğitimlerle kendilerini geliştirmelerine vesile olmuş. Tüm ekonomi lavanta üstüne. Köyün kadınları, kapısının önüne açtığı lavantalı ürünler tezgahında kazanç elde etmenin peşinde; kurutulmuş lavanta dalları, lavanta kokulu keseler, yağlar, sabunlar, lokumlar, lavantalı dondurmalar, lavanta çayı, vs…
Batı Akdeniz’deki lavanta çiçeklerinin görsel şölenine yakından tanık olmak isteyenlere Kuyucak Köyü’nün, Süleyman Demirel Havalimanı’nın yakınlarında olduğunu hatırlatalım. Köy ve çevresinde konaklama tesisi olmadığı için Keçiborlu, Eğirdir ya da Isparta’nın merkezinde konaklamak mümkün.
